PM1: de gevaarlijkste vorm van fijnstof
De World Health Organization (WHO) heeft recent alarm geslagen over de luchtkwaliteit in onder andere Nederland en België. De hoeveelheid schadelijke stoffen en PM1 fijnstof in de lucht is zo hoog dat de WHO waarschuwt voor een “noodtoestand voor de volksgezondheid.” Deze vervuiling, bestaande uit hoge concentraties fijnstof, zorgt voor het vroegtijdig overlijden van miljoenen mensen wereldwijd. De sluipmoordenaar PM1 fijnstof is met afstand het grootste omgevingsrisico voor de gezondheid, aldus de WHO. Maar wist u dat ook u mogelijk dagelijks blootgesteld wordt aan te hoge fijnstofwaarden. Thuis, buiten maar ook op het werk? Lees hier meer over het belang van schone lucht op het werk.
Fijnstofmetingen van de buitenlucht
Opvallend is dat de WHO deze uitspraak doet op basis van metingen van de buitenlucht. De lucht welke u en ik inademen wanneer we buitenshuis rondlopen. Binnenlucht metingen laten in de praktijk vaak nog veel slechtere getallen zien. In het bijzonder op het werk. Denk daarbij niet direct aan kantoren maar vooral aan de agrarische sector, logistieke centra maar zeker ook aan industriële werkplaatsen. (Fijn)stofdeeltjes veroorzaken niet enkel hinder maar ook specifieke schade voor de gezondheid van mens en bedrijf.
Fijnstofdeeltjes zijn zo klein dat ze niet zichtbaar zijn met het menselijk oog. Daarmee zijn ze onzichtbaar maar zeker niet ongevaarlijk.
Blootstelling aan stofdeeltjes kan direct aanleiding zijn voor klachten zoals kortademigheid, hoesten of het opgeven van slijm. Ook kunnen oogirritaties en allergische reactie ontstaan. Op langere termijn resulteert het in onder meer:
een verminderde longfunctie
meer luchtwegklachten
extra medicijngebruik bij mensen met luchtwegaandoeningen
extra spoedopnames in het ziekenhuis
hart- en vaatziekten.
Ruim de helft van het fijnstof aanwezig in de buitenlucht in Nederland is van natuurlijke oorsprong. Het gaat daarbij om bijvoorbeeld zeezout en bodemstof. Menselijke activiteiten veroorzaken de andere helft (de zogenaamde 'antropogene bijdrage'). Denk bijvoorbeeld aan het malen van stoffen in de industrie, aan het slijpen van metalen maar ook aan het langs elkaar bewegen van kartonnen dozen. Ook bij de verbranding van fossiele brandstoffen als kolen, olie en gas komt primair fijnstof vrij. Dit primair fijnstof komt rechtstreeks als stofdeeltjes in de lucht.
Het bijzondere is dat sinds de invoering van het nieuwe grenswaardenstelsel in 2007, de toen bestaande MAC grenswaarden (Maximaal Aanvaarde Concentratie) zijn afgeschaft. Hiervoor zijn twee grenswaarden in de plaats gekomen, de zogenaamde publieke- en de private grenswaarde:
• Private grenswaarden worden vastgesteld door de bedrijven en zijn gebaseerd op de gezondheidskundige grenswaarde. Werkgevers zijn dus zelf verantwoordelijk en dienen terug te vallen op deze normen. Opvallend is dan dat deze gezondheidskundige grenswaarden per land enorm kunnen verschillen. En hoe vaak is er binnen een bedrijf sprake van vervuiling door slechts één stof? Laat staan een soort fijnstof? Hoe vaak is het geen combinatie van stoffen welke in de lucht aanwezig zijn. Niet vreemd dat bedrijven worstelen en goochelen met getallen.
Wat we weten over fijnstof (Particulate Matter (PM))
Particulate Matter (PM) is gecategoriseerd per formaat: PM10 (0,01mm), PM2,5 (0,0025mm) en PM1 (0,001mm), waarvan de laatste de meest schadelijke vorm is. Na inhalatie beïnvloeden de verschillende formaten fijnstof het lichaam elk op een andere manier.
• PM10: Dit zijn deeltjes met een aerodynamische diameter van minder dan 10 micrometer. Deze deeltjes worden vaak aangeduid als “grove deeltjes” en bestaat uit stof van wegen en industrie, alsook deeltjes gevormd door verbranding. Afhankelijk van hun grootte en vorm blijven de deeltjes hangen in de bovenste luchtwegen en longen.
• PM2,5: Deeltjes met een aerodynamische diameter kleiner dan 2,5 micrometer. Deze deeltjes bevatten onder meer secundaire verbrandingsdeeltjes en aërosolen. Deze fijne deeltjes zijn zo klein dat ze de longblaasjes kunnen bereiken.
• PM1: Ultrafijne deeltjes met een aerodynamische diameter kleiner dan 1 micrometer. Ultrafijn stof is de schadelijkste variant van fijnstof omdat de deeltjes direct via de longen doordringen tot de bloedbaan en zich zo verspreiden tot in de organen.
Bovenstaande infographic biedt een grafische weergave van de penetratiegraad per fijnstof classificatie.
Het effect van PM1 Fijnstof op het lichaam
Als we inademen komt de lucht via onze mond of neus in de luchtpijp terecht. De luchtpijp is een stevige buis waarin kraakbeenringen zitten. Deze zorgen er voor dat de luchtpijp altijd geopend is. Hij splitst zich in takken, die we bronchiën noemen. Aan de uiteinden van de kleinste bronchiën zitten de longblaasjes. De longblaasjes geven de ingeademde zuurstof af aan het bloed. Het bloed brengt de zuurstof naar alle plaatsen in het lichaam.
Belang van schone lucht, ook op het werk
Als de lucht vervuild is komen schadelijke deeltjes samen met het zuurstof tijdens het inademen diep in de bronchiën en vervolgens in de bloedbaan terecht. Dit kan leiden tot hart- en vaatziekten en brengt andere ernstige gezondheidsrisico’s met zich mee. De buitenste gebieden van ons ademhalingssysteem worden alleen bereikt door uiterst kleine deeltjes: PM1.
Fijnstofdeeltjes zijn dus ongeveer 0,01-1 µm groot. Of deze deeltjes in het lichaam achterblijven is afhankelijk van het formaat van het fijnstof en of deze deeltjes door de wanden van onze luchtwegen heen kunnen gaan. Des te kleiner de deeltjes, des te dieper ze doordringen in ons lichaam. Oftewel, des de kleiner de deeltjes, des te gevaarlijker ze zijn voor onze gezondheid. Welke exacte gezondheidseffecten ze geven is stof en mensafhankelijk. Dus hoe minder we deze deeltjes inademen hoe minder effect ze zullen hebben op onze gezondheid. Kies daarom altijd voor minimaal een ePM1 luchtfilter voor de beste bescherming. Let daarbij altijd ook op de efficiency van het ePM1 filter (dat wordt aangeven in %).
Bescherming tegen fijnstof
Luchtreinigers kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de binnenluchtkwaliteit. Daarbij is het wel van belang de juiste luchtreiniger te kiezen. Al onze luchtreinigers worden ontwikkeld en gefabriceerd voor toepassing in deze omgevingen. Net als de filters welke we gebruiken. Elke ePM1, ePM2.5 en ePM10 luchtfilter wordt uitgebreid getest om te voldoen aan zowel de ISO16890 STANDAARD als de EUROVENT CERTIFICERING.
Neem CONTACT op met ons op wanneer u twijfelt over de luchtkwaliteit bij u op het werk.
